Polecamy
Ścieżka powrotu
Treść strony
„To nie jest zwykła uroczystość. To przywrócenie życia tym wszystkim, którzy odeszli…” – te słowa najlepiej oddają przesłanie uroczystości, która w sobotę (19 października) odbyła się w Cisie. A padły one z ust 94-letniej Ireny Piekarskiej, najstarszej mieszkanki Cisa, ostatniego żyjącego świadka tragicznych losów mieszkańców tej wsi z czasów II wojny światowej.
CIS. PAMIĘĆ TRWALSZA NIŻ KAMIEŃ…
To był wyjątkowy dzień dla mieszkańców Cisa. W samo południe, w sercu wsi zgromadziło się liczne grono mieszkańców i tych, którzy właśnie tu mają swoje korzenie. Zjechali też sołtysi i radni Rady Gminy Zblewo, przedstawiciele samorządu, delegacje instytucji i organizacji, poczty sztandarowe i młodzież. Jej obecność była symboliczna – to właśnie młodym ludziom przekazujemy dziś bowiem to, co mamy najcenniejsze i co chcemy ocalić od zapomnienia – naszą własną historię. By pamięć była rzeczywiście trwalsza niż kamień. By przetrwała…
W takim właśnie duchu zadumy i wzruszenia upłynęła sobotnia uroczystość poświęcenia pomnika upamiętniającego ofiary II wojny światowej – mieszkańców wsi Cis. Inicjatorami i gospodarzami uroczystości byli: Mieczysława Cierpioł z Rady Sołeckiej oraz sołtys Daniel Mielewski. Odśpiewano hymn, a honorową wartę przy pomniku zaciągnęli harcerze. Uroczystość uświetnił chór z bytońskiej szkoły. Złożono kwiaty, zapalono znicze. Szczególnie mocno zabrzmiał apel pamięci, wygłoszony przez Piotra Wróblewskiego. „Stajemy dziś do apelu pamięci, by oddać cześć i uczcić pamięć ofiar II wojny światowej. Wzywamy Was, wszystkich zamordowanych i poległych mieszkańców wsi Cis…” – mówił. I zabrzmiały znów nazwiska tych, którzy żyli tu 80 lat temu, a ich życie okrutnie przerwała wojna. Wraz z apelem – wrócili…
Uroczystego poświęcenia kamienia dokonał ksiądz prałat Zenon Górecki, dziekan zblewski. Na pomniku znajduje się inskrypcja „Pamięć trwalsza niż kamień” i nazwiska czterech osób, których losy zostały potwierdzone w IPN – Czesław Mucha, Władysław Tadaszak, Edmund Urban i Stefan (Szczepan) Walaszkowski. Mieszkańcy Cisa, aresztowani i wywiezieni do Stutthofu po próbie zamachu na Hitlera w pobliskim Trosowie. Wiadomo jednak, że nie są to jedyni mieszkańcy Cisa, którzy polegli podczas II wojny światowej. Nie zapomniano o nich. Dlatego na pomniku jest też zapis, oddający cześć wszystkim tym, którzy wówczas polegli… „Chcieliśmy umieścić więcej nazwisk na tym pomniku i dla nas nie jest to akcja zakończona. Dlatego jest symboliczne zdanie na końcu napisu, że jest to kamień poświęcony również tym, do których nie dotarliśmy – do ich nazwisk, do dokumentów...” – mówiła podczas uroczystości Mieczysława Cierpioł, która wiele czasu poświęciła na przeszukanie archiwów IPN, by udokumentować losy swoich bliskich. Procedury są bowiem bezwzględne – jak mówi.
Nie każdemu się to jednak udało. Choć pamięć w sercach rodzin przetrwała, często trudno dziś znaleźć choć ślad po dokumentach dotyczących bliskich z tamtych czasów. Wszystko to najlepiej pokazuje tragizm tamtych lat i wydarzeń, które na zawsze zmieniły i zatarły ludzkie losy. Po wielu ludziach nie został bowiem żaden ślad, często nieznane są nawet ich dalsze losy, a jeśli przeżyli – nie przetrwały żadne archiwa i tak trudno dziś odtworzyć ich historię. Na niektórych rodziny czekały do końca, wierząc – że powrócą. Nie wrócili, a ich miejsce spoczynku na zawsze pozostaje nieznane. To właśnie również ich pamięci – jak wielokrotnie podkreślała M.Cierpioł - poświęcony jest pomnik w Cisie.
„Wiemy, że dla wielu z Państwa jest to wzruszający moment i mam nadzieję, że ta chwila nie będzie tylko chwilą historyczną i odtworzeniem historii wojny. Dla nas – organizatorów jest bardzo ważne, aby ten moment był momentem integracji naszej wsi. Mamy coraz więcej mieszkańców napływowych, którzy przychodzą z różnych miejsc. Cieszymy się. Wioska odchodzi, mieszkańcy odchodzą… - to jest naturalna kolej rzeczy. Chcielibyśmy jednak, żeby ci, którzy tutaj do nas dojdą, również poczuli się związani z tym miejscem. A żeby poczuć się jak w swojej Małej Ojczyźnie, trzeba znać jej historię i trzeba to miejsce po prostu kochać…” – mówiła M.Cierpioł, która w imieniu organizatorów wyraziła nadzieję, że to szczególne miejsce będzie łączyć mieszkańców i oddając pokłon poprzednim pokoleniom - prowadzić ich ku wspólnej przyszłości…
